هر چه که باید درباره فرق چاقی و اضافه وزن بدانید
امروزه بسیاری از افراد با مشکل افزایش وزن رو به رو هستند، اما اغلب تفاوت بین چاقی و اضافه وزن را نمی دانند. این دو اصطلاح در ظاهر مشابه به نظر می رسند اما از نظر علمی و پزشکی تفاوت هایی دارند. اضافه وزن به شرایطی گفته می شود که وزن فرد از محدوده استاندارد متناسب با قدش فراتر رفته باشد اما هنوز در محدوده خطرناک قرار نگیرد. در مقابل، چاقی به تجمع بیش از حد چربی در بدن گفته می شود که می تواند خطرات جدی برای سلامت ایجاد کند. فرق چاقی و اضافه وزن، از جنبه های مختلفی قابل بررسی است که در ادامه به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت. اگر به دنبال پاسخ سوال “فرق چاق و تپل یا فرق تپل با چاق؟” ، “عوارض چاقی و اضافه وزن کدام اند؟” ، “عوامل چاقی؟” هستید، تا آخر همراه مجله دایت پلنر باشید.
جدول فرق چاقی و اضافه وزن در 1 نگاه
| ردیف | تفاوت | اضافه وزن | چاقی |
|---|---|---|---|
| 1️⃣ | شاخص توده بدنی (BMI) | قرارگیری در بازه عددی 25 تا 29.9 | قرارگیری در بازه عددی 30 به بالا |
| 2️⃣ | سهم تهدید کردن سلامتی بدن | کم و در اغلب موارد نگران کننده نیست. | زیاد و بسیار جدی (قرار گرفتن در محدوده مبتلا به بیماری های زمینه ای مزمن و مرتبط با چاقی نظیر فشار خون بالا) |
| 3️⃣ | ظاهر فیزیکی | حالت تپلی بسیار خفیف با ظاهری کمی برجسته | چربی های اضافه وزن بیش از اندازه به وضوح قابل مشاهده است |
| 4️⃣ | نیازمند درمان | تنها نیازمند ایجاد تغییرات مناسب جهت افزایش سطح کیفیت زندگی سالم | نیازمند مصرف داروهای خاص و گاهی مواقع تنها راه اجرای فرانید جراحی لاغری است |
| 5️⃣ | نیازمند مداخله پزشک | در اغلب موارد نیاز نیست مگر برای مشاوره تغذیه جهت کنترل وزن | نیازمند تحت نظر قرار گرفتن پزشک برای ارائه راهکارهای درمانی |
| 6️⃣ | تاثیرگذار بر پیشرفت بیماری های زمینه ای مزمن | امکان دارد | 100% |
تعریف چاقی و اضافه وزن
اضافه وزن حالتی است که در آن وزن بدن از حد استاندارد بیشتر باشد اما هنوز مقدار چربی بدن به حدی نرسیده که چاقی محسوب شود. در واقع، اضافه وزن می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عضله سازی، تجمع آب در بدن یا افزایش چربی باشد. در مقابل، چاقی به افزایش غیرطبیعی ذخایر چربی در بدن می گویند که خطرات جدی برای سلامتی دارد. چاقی معمولاً در اثر مصرف بیش از حد کالری و کمبود فعالیت بدنی ایجاد می شود و می تواند منجر به مشکلات متعددی مانند بیماری های قلبی، دیابت و فشار خون بالا شود. تشخیص تفاوت میان این دو وضعیت از طریق شاخص های مختلفی انجام می شود که در ادامه بررسی خواهد شد.
👏 محاسبه کالری برای مطلع شدن از میزان انرژی مواد غذایی مختلف
فرق چاقی و اضافه وزن با محاسبه شاخص توده بدنی (BMI)
یکی از رایج ترین معیارهای تشخیص اضافه وزن و چاقی، شاخص توده بدنی یا BMI است که از طریق تقسیم وزن فرد (بر حسب کیلوگرم) بر مربع قد (بر حسب متر) محاسبه می شود. بر اساس استانداردهای پزشکی:
- افراد با BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹: محدوده وزن طبیعی.
- افراد با BMI بین ۲۵ تا ۲۹.۹: محدوده اضافه وزن.
- افراد با BMI بین ۳۰ تا 34.9: گروه افراد چاق (چاقی درجه 1).
- افراد با BMI بین 35 تا 39.9 : چاقی شدید (چاقی درجه 2).
- افراد با BMI بالاتر از ۴۰: چاقی مفرط.
البته باید توجه داشت که BMI فقط یک معیار کلی است و عوامل دیگری مانند میزان عضلات و توزیع چربی در بدن نیز می توانند بر سلامت فرد تأثیر بگذارند.
اسای ترین فرق چاقی و اضافه وزن چیست؟
اصلی ترین فرق اضافه وزن و چاقی در 3 مورد خلاصه می شوند:
- یکی از مهم ترین فرق چاقی و اضافه وزن، میزان چربی بدن و توزیع آن است. در افراد دارای اضافه وزن، ممکن است وزن بدن بیشتر از حد نرمال باشد اما میزان چربی در سطح متعادلی قرار داشته باشد. در مقابل، در افراد چاق، چربی بدن بیش از حد طبیعی افزایش میابد و این موضوع بیماری های متعددیرا به همراه خواهد داشت.
- خطرات سلامتی در افراد چاق بسیار بیشتر از افراد دارای اضافه وزن است. افرادی که دچار اضافه وزن هستند ممکن است با مشکلاتی مانند افزایش فشار خون و مقاومت به انسولین روبه رو شوند اما چاقی به طور مستقیم با بیماری های قلبی، دیابت نوع ۲ و سکته مغزی در ارتباط است.
- همچنین، توزیع چربی در بدن نیز نقش مهمی در تفاوت این دو وضعیت دارد. در افراد دارای اضافه وزن، چربی بدن ممکن است به طور یکنواخت توزیع شده باشد، اما در افراد چاق معمولاً چربی در نواحی خاصی مانند شکم و پهلو تجمع پیدا می کند که این مسئله می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد.
👏 تنها در 10 روز با انجام 5 راهکار فوق تضمینی جهت لاغری شکم و پهلو
عوامل چاقی کدام اند؟
عوامل چاقی در 10 مورد خلاصه می شوند:
- سهم بیش از اندازه وعده های غذایی پرکالری، پرچرب و مواد تغذیه ای حاوی قند و شیرینی در رژیم غذایی افراد؛
- عدم رعایت فعالیت های بدنی منظم؛
- روی آوردن به کم تحرکی؛
- عوامل ژنتیکی؛
- وجود سابقه چاقی و اضافه وزن شدید در خانواده؛
- برخورداری از مشکلات مرتبط با اختلالات هورمونی؛
- تیروئید کم کار در آقایان و خانمان؛
- وجود مشکل سندروم تخمدان پلی کیستیک در خانمان؛
- برخورداری از عادت پرخوری عصبی؛
- تاثیرات منفی اختلالات روح و روانی؛
- عوارض ناشی از مصرف داروهای ضدافسردگی؛
- عارضه های جانبی استفاده از داورهایی نظیر کورتون؛
- ارتباط مستقیم بین چاقی با افزایش ترشح میزان هورمون های استرس و اضطراب؛
- خواب ناکافی از اصلی ترین عوامل چاقی جهت روی آوردن به ریزه خواری و پرخوری شبانه و روزانه؛
- عامل غیر قابل کنترل و طبیعی بالا رفتن سن؛
- عوامل تاثیرگذار بر کاهش سوخت و ساز بدن؛
- سهم زیاد مصرف نوشیدنی های الکلی در برنامه های غذایی؛
- استعمال دخانیات؛
- نوشیدن بیش از اندازه نوشیدنی های دارای قند؛
دلایل چاقی و اضافه وزن
از دیگر فرق چاقی و اضافه وزن می توان به عوامل آنان اشاره کرد. یکی از مهم ترین دلایل چاقی و اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب است. پرهیز از غذاهای کم کالری، مصرف غذاهای سرشار از چربی های اشباع و قندهای مصنوعی، منجر به ذخیره چربی اضافی در بدن می شود و به مرور زمان باعث اضافه وزن و چاقی می شود. علاوه بر رژیم غذایی، کمبود فعالیت بدنی نیز نقش مهمی در افزایش وزن دارد. افرادی که سبک زندگی کم تحرکی دارند، کالری های مصرفی خود را نمی سوزانند و این کالری ها به شکل چربی در بدن ذخیره می شوند. همچنین، عوامل ژنتیکی نیز می توانند تأثیرگذار باشند، به این معنا که برخی افراد به طور ارثی مستعد افزایش وزن و چاقی هستند.
اختلالات هورمونی نیز یکی از دلایل مهم در این زمینه محسوب می شوند. بیماری هایی مانند کم کاری تیروئید یا مقاومت به انسولین می توانند باعث افزایش وزن بیش از حد و حتی چاقی شدید شوند. علاوه بر این، خواب ناکافی نیز از عوامل مؤثر در افزایش وزن است، چرا که کمبود خواب باعث افزایش هورمون هایی می شوند که اشتها را تحریک کرده و منجر به پرخوری عصبی و ذخیره چربی بیشتر می شوند.
عوارض چاقی و اضافه وزن چیست؟
باید بدانید که هر دو موضوعات اضافه وزن و چاقی باعث شکل گیری مشکلات جدی و بروز عارضه های مهم بر روی سلامت عمومی افراد مربوطه می شوند. بسیار جالب است؛ موارد مختلفی برای مطرح کردن فرق چاقی و اضافه وزن وجود دارند اما عوارض احتمالی مرتبط با آن ها بسیار شبیه یکدیگر است:
- باید بدانید که افزایش وزن نامتناسب در افراد باعث قرارگیری آن ها در محدوده خطر مبتلا به مشکلات مرتبط با چاقی می شود. در واقع واژه های اضافه وزن و چاقی با بالا رفتن میزان فشار خون در حد بسیار بیشتر از غیر استاندارد، افزایش سطح چربی لیپید کلسترول و تهدید شدن فرد جهت سکته قلبی هم خانواده هستند.
- هر چه به مقدار چربی های اضافه بدن افزایش یابد، احتمال انسداد غدد عروق و شکل گیری مشکلات مرتبط با قلب بیشتر می شود.
- اصلی ترین عامل برای مبتلا شدن به دیابت نوع 2، قرارگیری در محدوده اضافه وزن شدید و بی توجهی به رعایت رژیم غذایی سالم مغزی، اجرای فعالیت های بدنی منظم و ایجاد تغییرات برای بالا بردن کیفیت سبک زندگی جهت جدا شدن از چاقی درجه 1 تا 3 است. باید بدانید که سطح مقاومت افراد محدوده چاقی درجه 1 تا 3، بسیار بیشتر از سایرین به هورمون انسولین است. افزایش مقاومت به انسولین یعنی بالا رفتن شدید سطح قند خون.
- افراد چاق در گذر زمان با مشکل آپنه خواب که جز اختلالات دستگاه تنفسی است مواجه خواهند شد. اعمال فشار بیش از اندازه بر روی دیافراگم (ناشی از تجمع چربی) باعث مسدود شدن راه های هوایی جهت تنفس می شود.
- بروز مشکلات مفصلی در نواحی از بدن مخصوصا قسمت کمر و زانو (تضعیف مفاصل به دلیل وارد شدن فشار بیش از اندازه و غیر قابل تحمل ناشی از چربی های اضافه بدن).
- احتمال تجربه کردن آرتروز در افراد چاق با مرور زمان.
- مانعی بر سر مسیر افزایش اعتماد به نفس.
- افزایش ترشح هورمون های استرس و اضطراب.
- تجربه کردن مشکلات روحی به دلیل نقدهای نادرست دیگران و وارد شدن فشارهای روابط اجتماعی.
روش های کنترل و پیشگیری از اضافه وزن و چاقی
با وجود زیاد بودن فرق چاقی و اضافه وزن، راه های پیشگیری از ابتلا به آن ها مشابه است. برای جلوگیری از اضافه وزن و چاقی، اولین گام تنظیم رژیم غذایی مناسب است. مصرف مواد غذایی سالم مانند میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های کم چرب می تواند به کنترل وزن کمک کند. همچنین، کاهش مصرف قندهای مصنوعی و چربی های ناسالم ضروری است. علاوه بر رژیم غذایی، فعالیت بدنی نیز نقش بسیار مهمی در کنترل وزن دارد. انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته به همراه تمرینات قدرتی می تواند به افزایش متابولیسم و سوزاندن چربی های اضافی کمک کند.
ارتباط بین چاقی و اضطراب مانند یک نخ بسیار باریک است که قطع آن موجب تشدید هورمون گرسنگی می شود، در نتیجه مدیریت استرس نیز یکی از عوامل مهم در پیشگیری از افزایش وزن است. انجام تمرینات ذهنی مانند مدیتیشن و یوگا، به همراه خواب کافی و باکیفیت، می تواند به کاهش استرس و کنترل وزن کمک کند. در نهایت، مشورت با متخصص تغذیه نیز یکی از راه های مؤثر برای کنترل وزن و پیشگیری از چاقی است. یک متخصص تغذیه می تواند برنامه غذایی متناسب با شرایط فردی را طراحی کند و از ایجاد اضافه وزن یا چاقی جلوگیری کند. اگر روند مصرف غذا و خوردن مواد خوراکی در طول شبانه روز بیشتر از حالت عادی است، با آنالیز متخصص تغذیه و ارائه راه های کاهش اشتها می توانید به این موضوع رسیدگی نمایید.
فرق تپل با چاق چیست؟
بازتاب فرهنگی اجتماع و دیدگاه مردم بیانگر فرق تپل با چاق است. اجازه دهید کمی بهتر موضوع فرق چاق و تپل را بایکدیگر بوسیله 1 مثال توضیح دهیم:
- اگر کمی به اجتماع بنگرید، متوجه می شوید که افرادی را تپل می نامند که در کنار اضافه وزن، از ظاهری شیرین برخوردار هستند.
- حالا از سوی دیگر به اجتماع بنگرید، متوجه می شوید که افرادی را چاق می نامند که در کنار اضافه وزن بسیار شدید، از مشکلاتی که سلامتی را به خطر بیاندازند برخوردار هستند.
- واژه تپل یک لغتی است که بیش از 90 درصد بار آن مرتبط با ظاهر است.
- لغت تپل از اعتبار علم پزشکی برخوردار نمی باشد اما واژه چاقی 1 اصطلاح این حوزه است.
تپل بودن برخی افراد به معنای قرارگیری آن ها در محدوده چاقی درجه خفیف تا شدید نیست. افراد مبتلا به چاقی نیازمند درمان جهت مدیریت شرایط ایجاد شده و جلوگیری از بروز مشکلات جدی تر دارند.
نتیجه گیری
فرق چاقی و اضافه وزن در میزان چربی بدن، تأثیر آن بر سلامتی و میزان خطرات مرتبط با آنها مشخص می شود. افراد دارای اضافه وزن در صورت عدم مدیریت صحیح ممکن است در آینده به چاقی مبتلا شوند. چاقی یک وضعیت خطرناک تر از اضافه وزن است و به طور مستقیم با بسیاری از بیماری های مزمن مرتبط است. بنابراین، کنترل وزن و داشتن سبک زندگی سالم، کلید جلوگیری از بروز انواع چاقی و بیماری های مرتبط با آن است. با رعایت تغذیه سالم، داشتن فعالیت بدنی منظم و کنترل عوامل مؤثر بر وزن، می توان از مشکلات ناشی از اضافه وزن و چاقی پیشگیری کرد و سلامت بدن را حفظ کرد.
❓ پاسخ به سوالات رایج فرق چاقی و اضافه وزن
بهترین روش برای تشخیص تفاوت میان اضافه وزن و چاقی، محاسبه شاخص توده بدنی است. اگر شاخص توده بدنی افراد در محدوده 25 الی 29.9 باشد یعنی آن ها در محدوده اضافه وزن قرار دارند. اما اگر BMI افراد در محدوده 30 به بالا باشد یعنی آن ها در محدوده چاقی درجه 1 تا 3 قرار دارند. در نتیجه می توان این طور برداشت کرد که مرحله اضافه وزن از شرایط بسیار خفیف تری در مقایسه با وهله چاقی برخوردار است.
درمان اضافه وزن با ایجاد تغییرات جهت افزایش کیفیت سبک زندگی همراه است و تمرکز اصلی این مرحله بر روی جلوگیری از مبتلا شدن به چاقی درجه 1 تا 3 می باشد. معمولا با استفاده از رژیم غذایی مناسب و فعالیت های بدنی منظم می توان به راحتی از این مرحله گذر کرد. اما درمان چاقی نیازمند ارزیابی دقیق وضعیت افراد توسط پزشکان متخصص دارد. در بسیاری از مواقع، پزشکان معالج تنها راهکار درمان چاقی را انجام جراحی لاغری می دانند، اما در اضافه وزن این طور نیست. درمان چاقی امکان دارد با مصرف داروهای خاص مانند قرص لاغری با آمپول کاهش وزن همراه شود، اما در روش های درمانی اضافه وزن، احتمال وجود این راهکارها بسیار کم است.
